Psychotrauma/ PTSS

Wat is psychotrauma en wat is PTSS?

Ingrijpende gebeurtenissen zoals een ongeluk, een overval, een natuurramp, oorlogsgeweld, lichamelijk of seksueel geweld of verwaarlozing in de kindertijd kunnen traumatisch zijn en kunnen (langdurig) psychische klachten tot gevolg hebben. De gebeurtenis kan bijvoorbeeld steeds op een indringende manier in uw gedachten of dromen terugkomen. Deze ‘psychische verwondingen’ worden psychotrauma’s genoemd. Voor de meeste mensen geldt dat de herinnering aan een nare gebeurtenis uiteindelijk verdwijnt of verzacht. 

Wanneer de psychische en lichamelijke klachten na een aantal weken niet over gaan, dan kan een trauma zijn uitgegroeid naar een posttraumatische stressstoornis oftewel PTSS.

Verschijnselen

Een PTSS is te herkennen aan verschijnselen die ontstaan na het doormaken van een psychotrauma. Deze verschijnselen kunnen worden onderverdeeld in vier groepen:

Herbelevingen

  • Regelmatig terugkerende en opdringende onaangename herinneringen aan de gebeurtenis (flashbacks, nachtmerries, het gevoel alsof de traumatische gebeurtenis opnieuw plaatsvindt).
  • Regelmatig terugkerende heftige angstreacties (vooral in situaties die aan de gebeurtenis herinneren).
  • Het opnieuw beleven van de schokkende gebeurtenis in beeld, geur, geluid, smaak of lichamelijke gevoelens.
  • Slaapstoornissen (slapeloosheid, overmatige waakzaamheid of prikkelbaarheid).

Vermijdingsreacties

  • Het uit de weg gaan van mensen, plaatsen, gedachten of gevoelens die geassocieerd worden met het trauma.
  • Het vergeten van de gebeurtenis of het niet meer kunnen herinneren van bepaalde momenten van de gebeurtenis. 

Verschijnselen van spanning en verhoogde waakzaamheid

  • Negatieve gedachten en afgestompte gevoelens;
  • stemmingswisselingen, waaronder depressie;
  • vergrote alertheid;
  • lichamelijke klachten;
  • machteloosheid;
  • Sterke prikkelbaarheid of hyperactivatie;
  • agressie-uitbarstingen of uiterst geremde boosheid;
  • overdreven schrikreacties of paniekaanvallen;
  • Concentratieproblemen.

Vervreemding

  • Minder belangstelling voor anderen;
  • Emotionele vervlakking;
  • Minder interesse in dingen die u leuk vindt of in de toekomst.

Naast deze vier verschijnselen komen ook schuldgevoelens en minderwaardigheidsgevoelens voor

Tips bij het meemaken van een schokkende gebeurtenis

Tips voor uzelf

  • Gun uzelf veel tijd en rust.
  • Blijf uw dagritme vasthouden. Ga overdag niet slapen, ook al voelt u zich nog zo moe.
  • Ga ’s avonds niet te laat naar bed en sta in de ochtend op tijd op.
  • Eet op vaste tijden en minstens drie keer per dag.
  • Praat over wat u is overkomen. Dit is van groot belang voor het verwerkingsproces. Vrienden en familie zullen het vaak moeilijk vinden om over de gebeurtenis te beginnen, maar dat betekent niet dat ze er niets over willen horen. Geef ook aan wanneer u wel en geen behoefte hebt om te praten.
  • Zoek steun bij mensen bij wie u zich veilig en vertrouwd voelt of bij lotgenoten.
  • Blijf bewegen, bijvoorbeeld wandelen of fietsen en zoek afleiding. Doe dingen die u plezier kunnen geven.
  • Zoek hulp via uw huisarts als u merkt dat u PTSS begint te krijgen.

Tips voor naasten

  • Probeer te blijven luisteren naar wat het slachtoffer over de ervaring vertelt. Het is belangrijk dat de persoon in kwestie erover kan praten en zich gehoord voelt.
  • Houd er rekening mee dat de gebeurtenis nog maanden kan nawerken en denk niet te snel dat iemand er nu wel overheen zal zijn.
  • Wees voorzichtig met grapjes en adviezen als ‘probeer het maar snel te vergeten’.
  • Probeer uw kennis van PTSS en psychotrauma te vergroten zodat u bekend raakt met de mogelijke gevolgen. Op deze manier leert u beter met de situatie om te gaan.
  • Vraag het slachtoffer hoe u hem of haar kunt steunen, zodat hij of zij dit zelf kan bepalen.
  • Neem de persoon in kwestie niet te veel uit handen. Hij of zij moet het gevoel terugkrijgen zelf controle over zijn leven te hebben.
  • Probeer schuldgevoelens niet ‘weg te praten’, maar neem ze serieus. Ze helpen het slachtoffer vat te krijgen op de gebeurtenis en zijn daarom zinvol, ook al zijn ze niet terecht.
  • Zoek zelf steun als het u te veel wordt.

PTSS behandelen

Meer over de behandeling van PTSS bij Expertisecentrum Transculturele Therapiekunt u hier lezen.